Czy praktyka mindfulness jest dla każdego?

Mindfulness, czyli uważność, to trening umysłu. Niestety, często sięgamy po tę praktykę, gdy stres w naszym życiu już eskalował i już jest dosyć późno. Trenowanie umysłu można porównać do treningu mięśni na siłowni - regularność ćwiczeń przynosi efekty wraz z każdym kolejnym treningiem. Mindfulness, to stan umysłu, którego uczymy się poprzez regularne praktykowanie. Na praktykę mindfulness składają się uwaga, intencja i postawa. Shapiro i in. (2006, s. 375) postulują, iż “intencja, uwaga i postawa nie są odrębnymi procesami lub stanami – są współwystępującymi aspektami jednego, cyklicznego procesu i zachodzą symultanicznie”. Zgodnie z tym ujęciem, te trzy składowe są nieodłącznymi od siebie elementami mindfulness. Mindfulness może przyciągać osoby gotowe do pozostania ze swoimi myślami i gotowe by się z nimi zmierzyć. Poznawcze wykrzesanie z siebie intencji pod jakąkolwiek postacią, świadczy o chęci i gotowości do zmiany siebie. By chcieć zmienić siebie, najpierw trzeba dostrzec to co nie działa, lub to co przeszkadza. Jeśli chodzi o kwestię uwagi, jako składowej mindfulness, to osoby doświadczające lęku mogą skupiać zbyt wiele uwagi na wrażeniach i bodźcach z ciała, takich jak przyspieszone bicie serca, spłycony oddech, szybkie myśli czy nadmierna czujność na otoczenie. Jednak praktyka mindfulness może być korzystna w przypadku stanów lękowych. Kiedy doświadczamy lęku, nasza uwaga często koncentruje się na oddechu, trudnościach z jego uspokojeniem, szybkim biciu serca, spoconych dłoniach lub ogólnym dyskomforcie ciała. To, czego można nauczyć się poprzez praktykowanie mindfulness, to umiejętność celowego przekierowywania uwagi na mniej stresujące elementy. Trening umysłu w kierunku świadomego przerzucania uwagi na inne, mniej stresujące aspekty, może okazać się niezwykle pomocny dla osób borykających się z lękiem, jednak tutaj możemy rozpocząć praktykowanie uważności od technik takich jak medytajca oparta na dźwięku, a wyłączyć techniki takie jak body scanning, czy też skupianie się na oddechu. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom, w trakcie odczuwania lęku łatwiej jest skoncentrować się na czymś innym, co może prowadzić do jego osłabienia i nawet redukcji. Osoby z ADHD, lub generalnie bardziej podatne na rozproszenie uwagi i preferujące bardziej aktywne formy, nie powinny czuć się zniechęcone do praktykowania mindfulness. Należy w ich wypadku dobrać odpowiednio krótką lub aktywną praktykę. Może do być za pomocą próby skupienia uwagi na kilka sekund, i następnie próbować rozszerzać tą rozpiętość uwagi o kolejne sekundy i minuty. Rozważając inne przypadki kliniczne, to osoby mierzące się z objawami psychotycznymi również mogą zyskiwać pozytywne efekty dzięki praktyce uważności, głównie poprzez zmianę nastawienia w stosunku do swoich objawów, a nie samej chęci ich zredukowania (Radoń, 2015). Także, praktyka mindfulness może być przeprowadzana w tych grupach, jednak ze szczególnym podejściem obejmującym bardziej niedyrektywne podejście, modyfikacji technik w zależności od odbioru oraz obecności klinicysty podczas treningu.

Nieosądzająca, akceptująca postawa, może pozwalać lepiej zrozumieć i zarządzać emocjami, poprzez ich akceptację. Postawa mocno wywodzi się z filozofii buddyjskiej. W buddyzmie kładzie się nacisk na nieprzywiązywanie się, (bo przywiązanie to źródło cierpienia) oraz bycie zdystansowanym do tego co pojawia się strumieniu świadomości, jak i nurcie życia. W składowej postawy, nie koniecznie chodzi o perfekcyjność i skrupulatną codzienną praktykę z zegarkiem w ręku. Jeśli nie jestem w stanie odpuścić, to praktyka może się nie udać. Jest to ciekawy fenomen – by osiągnąć prawdziwe rezultaty mindfulness, trzeba odpuścić swoje oczekiwania, by finalnie je spełnić. Podsumowując, praktyka uważności może być dla każdego, jedynie należy mieć chęci pod postacią intencji, odpowiednio dobrać rodzaj praktyki pod swoje potrzeby oraz próbować podejść do praktyki w sposób akceptujący i nieosądzający.

Bibliografia

Radoń, S. (2015). Psychoza a medytacja. Studia Psychologica UKSW, 15(2), 23-37. Shapiro, S.L., Carlson, L.E., Aston, J.A. Freedman, B. (2006). Mechanisms of Mindfulness. Journal of Clinical Psychology, 62(3), 373-386.